Kierownik działu, kustosz - mgr Robert Sikorski
Dział Historii Uprawy Roślin Gospodarskich od momentu powołania w 1982 roku zajmuje się gromadzeniem, opracowywaniem i upowszechnianiem wiedzy o dziejach uprawy roli
i hodowli roślin użytkowych na terenie Polski, a szczególnie jej północno-wschodnich rejonów. Poczynania wystawiennicze i edukacyjne działu koncentrują się na zagadnieniach związanych z uprawą roli i poszczególnych gatunków roślin, ich ochroną, pielęgnacją i wykorzystaniem, także w ujęciu historycznym.
Dział zbiera, opracowuje i przechowuje eksponaty i wszelkie świadectwa materialne dotyczące uprawy i hodowli roślin a ostatnimi laty także leśnictwa. Do końca 2016 roku zgromadzono w dziale 884 eksponatów.
Dział organizuje wystawy czasowe i konferencje o tematyce uprawowej i leśnej. Duże znaczenie w działalności wystawienniczej i edukacyjnej działu ma współpraca z krajowymi ośrodkami naukowymi, takimi jak: Wydziały Leśny oraz Ogrodnictwa i Architektury Krajobrazu SGGW w Warszawie, Wydział Inżynierii Środowiska Politechniki Białostockiej, Ośrodek Ochrony Zabytkowego Krajobrazu w Warszawie, Instytut Uprawy i Nawożenia w Puławach, Instytut Badawczy Leśnictwa w Warszawie, oraz instytucjami kultury np. Ośrodkiem Kultury Leśnej w Gołuchowie . Ważną rolę zwłaszcza w upowszechnianiu aktualnej wiedzy rolniczej odgrywają kontakty z Wojewódzkim Podlaskim Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego w Szepietowie. W zakresie zagadnień związanych z ekologią i leśnictwem najważniejsza jest współpraca z Centrum Informacyjnym Lasów Państwowych działającym z ramienia Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych oraz z miejscowym Nadleśnictwem Rudka.
Mając na względzie wielką rolę edukacji społeczeństwa w dziedzinie ekologii, leśnictwa
i szeroko rozumianego przyrodoznawstwa na początku 2000 r. przy współpracy z Nadleśnictwem Rudka zorganizowano na terenie muzealnym Ośrodek Edukacji Przyrodniczo-Leśnej "Zagroda Leśna". Zadaniem ośrodka jest propagowanie wiedzy o środowisku naturalnym i leśnictwie, podnoszenie świadomości i kultury ekologicznej w społeczeństwie, a szczególnie wśród dzieci i młodzieży szkolnej.
Oprócz realizacji typowo muzealnych działań Dział Historii Uprawy Roślin Gospodarskich ma pod swóją pieczą przyzagrodowe ogródki w skansenie i dba, aby stanowiły one odpowiednią oprawę przyrodniczą dla zgromadzonych tam wiejskich zagród. W ogródkach skansenowskich uprawiane są tradycyjne dla wsi podlaskiej kwiaty, - malwy, nagietki, goździki, floksy, złote kule, liliowce "smolinosy", narcyzy, piwonie i wiele innych. Na niewielkich działkach wśród zabudowy skansenowskiej uprawia się popularne niegdyś, a dzisiaj odchodzące w zapomnienie rośliny: pasternak, bób, proso, len, ber oraz zboża
i ziemniaki.
W scenerii tych upraw odbywają się różne pokazy prac polowych i obrzędów w trakcie organizowanych w Muzeum imprez plenerowych. Pod opieką działu znajduje się również zabytkowy XIX-wieczny park krajobrazowy o powierzchni 14 ha. Na jego terenie występuje kilkadziesiąt gatunków drzew i krzewów w tym 16 pomników przyrody.
